Solaryumlarda bronzlaşanlar kanser mi oluyor...
Uygun miktarda doğal UVB derimizde D vitamininin yapımını
sağlamakla birlikte doğal UV ve yapay UV kaynaklarına aşırı maruz kalmak pek
çok hastalığı tetikliyor.
2015 yılındaki bir araştırmada Belçikalıların %14 nün
solaryum kullandığı bildirilmiş.
Bugün ise Brükselde solaryum salonlarının kapatılması için hazırlık
yapılıyor. Solaryum kullanmanın cilt
kanseri ve göz hastalıklarına neden olduğu, böylece son 50 yılda 6000 kişinin
ölümü ve 200 milyon Euro sağlık harcamasına neden olduğu belirtiliyor.
Solaryumlar veya diğer bir deyişle bronzlaşma yatakları
ultraviyole ışını yayarak çalışıyor. Ultraviyole ışını, melanoma gibi başlıca
cilt kanserini artıran neden olarak biliniyor. Avusturalyada ticari olarak
solaryum (tanning) cihazları kullanımı yasak olmakla birlikte ev kullanımı için piyasadan cihaz
satışına bir engel henüz yok.
Avusturalyada Kanser Konseyi 35 yaşının altında solaryum
kullanımının melanoma gibi cilt kanseri riskini ,20-25 yaş altında ise bazal
hücreki ve yassı hücreli deri kanseri riskini artırdığını belirtiyorlar.
Aslında şu anda pek çok gelişmiş ülkede solaryum 18 yaşından küçüklerde
kullanımı kanunen yasak.
International agency for research on cancer (IARC), 2009
yılında solaryumlarda kullanılan ultraviyole ışını fazlalığının cilt
kanserlerinde artışa neden olduğunu belirterek risk seviyesini “en üst” düzeye yükseltti. Bunun için WHO ya göre UV ışını kanser yapıcı
maddelerin 1. Gurubundadır.
Solaryum cihazlarında ultraviyolenin kontrollü
kullanıldığına dair söylentilerin yanlış olduğu bilimsel çalışmalarda
gösterildi. Ultraviyole ışınının cilt DNA sını etkileyerek kansere neden olduğu
bilimsel bir bulgudur günümüzde artık. Yapılan çalışmalarda solaryum
cihazlarının melanoma gibi cilt kanserleri yanında, cildin erken yaşlanmasına,
cilt yanıklarına, bağışıklık sisteminin baskılanmasına, oküler (Göz)
melanomuna neden olabildiği
belirtilmektedir. Bunun nedeni solaryumlardaki UV miktarının güneş ışınına karşı
çok fazla olmasıdır. Örneğin UVA miktarı solaryumda güneşe göre 12 kat daha
fazladır.
Riskin daha fazla olduğu kişiler:
Beyaz, açık tenliler,
Sarışınlar,
Yeşil ve mavi gözlü açık göz renkli kişiler,
Beni çok olanlar,
Ailesinde deri kanseri geçmişi olanlar
UV ışını fazlalığı nelere yol açıyor:
Cilt kanseri en sık melanom, squamoz hücreli kanser,
bazal hücreli kanser,
Ciltte erken yaşlanma, kırışıklık, cansız görünüm,
aktinik keratoz (prekanseröz) ve yaşlılık lekeleri gibi çeşitli cilt hasarlarına
yol açıyor,
Gözde katarakt, makula dejenerasyonu, göz melanomu, retinada
hasar,
Aşırı UV vücudun bağışıklık sistemini zayıflatır, cildin
enfeksiyon ve kanser gibi hastalıklara karşı direncini zayıflatır.
Bronzlaşmanın bir bağımlılık durumu olduğuna dair
çalışmalar yapılmıştır. Bu nedenle kişilerin bilgilendirilmesinin üstünde daha
çok durulmaktadır...
Ultraviole ışınları görünür ışıktan daha küçük dalga 100-400nm boyundadırlar. Görünür ışık yaklaşık 400-700 nanometre arasındadır. Uv
ışınlarını insan gözü görmese bile bazı böceklerin görebildiğini biliyoruz.
Ultraviole ışınları 10 ile 400 nanometre arasında olup, UVA, UVB
ve UVC olarak üçe ayrılır.
Yapay uv lambaları :
Bronzlaşma için solaryum lambaları,
Sedef hastalığı (Psöryasis) için kullanılan fototerapi lambaları,
Sterilizasyon lambaları (Su, hava ve yüzey sterilizasyonu amaçlı),
Endüstriyel amaçlı lambalar (endüstriyel kaynak, yapıştırma,
matkap gibi delme işlemlerinde uv kaynakları). Burada daha çok göz melanomu
riski var.
Ultraviole bir çeşit elektromanyetik radyasyondur. Doğal olarak güneş ışınında bulunur. Yapay olarak uv lambalarda bulunur. Ultraviole iyonize radyasyon gurubunda olup yüksek enerjili olan uv DNA yı bozarak kanser yapabilir. Ancak vücudun derinlerine giremediği için ciltte kanser yapabilir.
UVA enerjisi en düşük olanıdır. Güneş ışınlarının yeryüzüne geleninin %95 kadarı UVA (320-400 nm) dır.
UVA derimizde epidermisi geçer
ve dermis tabakasında tutulur. Fazla maruz kalındığında kırışıklıklardan
sorumludur. Solaryumlarda UVA miktarı güneşe göre 12 kat daha fazladır. Bu
nedenle güneşe göre 2.5 kat daha fazla
squamoz hücreli kanser, 1.5 kat fazla bazal hücreli kansere yakalanma
ihtimalini artırır. Genç yaşta solaryum melanom riskini %75 artırdığı son bilimsel çalışmalarda
bahsediliyor.
UVB enerjisi orta derecede olanıdır. Güneş ışınlarının
yeryüzüne gelenin %5 kadarı UVB (280-320
nm) dir. UVB derimizde epidermis tabakasında tutulur, dermise geçemez. Bu nedenle
güneş yanığı ve cilt kızarmasının başlıca etkeni UVBdir. Yine epidermis
tabakasında ortaya çıkan squamoz hücreli ve bazal hücreli kanserde önemli rol
oynar. UVB nin faydalı etkisi ise derimizde D vitamini sentezini başlatır. Derimizde
UVB nin çoğu bu faydalı etkide kullanılır. Fazlası daha fazla D vitamini yapmaz
deriyi kırıştırarak yaşlandırır.
UVC (180-280 nm) enerjisi en yüksek olanıdır. UVC insana zararlı olduğu için ozon tabakasında
tutulur ve yeryüzüne ulaşmaz. Yapay lambalar ile UVC kullanarak suda, havada,
ameliyathane gibi ortam yüzeylerinde, gıdalarda bakterileri öldürme işleminde kullanılmaktadır.
Sterilizasyon amaçlı kullanılır. İnsanda kanser yapar.
10 nm ile 180 nm arasındaki UV ye ise “extreme veya vacuum UV” denilir. Bu hava tarafından
tutulur, yeryüzüne ulaşmaz. Bu ışınlar ancak uzay boşluğunda yayılır.
Yeryüzüne gelen ultraviyoleyi etkileyen durumlar.
Sabah saat 10 ile 16 arası daha çok UV gelir. Yaz
mevsiminde daha fazladır.
Ekvatordan uzaklaştıkça azalır.
Yansımalar artırır, deniz yüzeyi, kum, kar, çimen, beton
asfalt gibi yüzeyler uv yi yansıtır.
Dağlara çıktıkça uv oranı artar.
Bulutlar kapalı havada uv ye engel olur, ama bazı
bulutlar daha da yansıtabilir.
Havadaki ozon tabakası büyük ölçüde uv yi tutar, ozon
tabakası azaldıkça uv artacaktır.
Bu nedenlerle bilim adamları insanları korumak için
ultraviyole ışını endeksi (UV index) geliştirmişlerdir. Ölçümler bu indekse
göre duyurulur.
UV index:
0-2 düşük seviye
3-5 orta derece:
6-7 yüksek:
8-9 çok yüksek:
11 ve yukarısı aşırı derecede:
Fazla UV den korunmak için:
saat 10 ile 16 arası güneşe çıkmayın.
Doğrudan güneşe bakmayın.
UV filtre eden
gözlükler kullanın.
Geniş kenarlı şapkalar giyin.
Işığı yansıtan deniz, kum, kar gibi yüzeylere bakmamaya
çalışın.
Gölge kuralı: eğer gölgeniz uzunsa daha az UV ye maruz
kalıyorsunuz demektir. Eğer gölgeniz kısa ise daha çok UV ye maruz kalıyorsunuz
ve daha iyi korunmanız gerekir.
Aşağıdaki sayfadan mobil telefonlarınız için ortamın UV
indeksini ölçmek için ücretsiz aplikasyonu Amerikan EPA sayfasından indirebilirsiniz:
Kendinizi korumanın yolları:
Sürdürülebilir sağlıklı bir yaşam için aşağıdaki önerilere dikkat ediniz;
Özellikle ilkbahar ve yaz mevsimlerinde saat 10 ile 16
arasında güneşe maruz kalmayın.
Güneş yanığı olacak kadar güneşlenmeyin.
Solaryum kullanmayın.
Güneşli ortamlarda UV ışınlarını filtreleyen gözlük ve
uygun giysiler giyerek vücudunuzu kapatın.
Gözbebeğini genişleten ilaçları örneğin bazı antihistaminik,
antidepresan ve ağrı kesicileri alanlar UV indeksinin arttığı ortamlarda UV
filtreli gözlük takmayı özellikle ihmal etmemeliler.
UV koruyucu losyonlar kullanacaksanız mutlaka onaylı
olmalı ve 6 aydan küçüklere kullanılmamalıdır.
FDA tarafından UV koruyucu losyonlarda kullanılan 17
madde onaylanmıştır. Bu losyonlarda “broad band” yazanlar hem UVA hem de UVB yi engeller. Diğer ürünlerde ise etki
dalga boyuna göre sınıflandırılmıştır.
Bu ürünlerin içeriğinde 340-400 nm yi engelleyenler UVA1, 320-340 nm yi
engelleyenler UVA2, 290-320 nm yi engelleyenler UVB olarak belirtilmiştir.
D vitamini için ek bilgi:
D2 (ergokalsiferol) bitkiler tarafından üretilir.
D3 (kolekalsiferol) çoğunluğu (%90) derimiz tarafından üretilir. Balık,
yumurta gibi besinlerde doğal olarak bulunur.
Yeterli D vitamini sentezi için günde 15 dakika güneşte
olmak yeterlidir. D vitamini sentezi için güneş ışığının yanında dengeli bir
beslenme olması gerekir.
Evet sevgili arkadaşlar bu yazımızda
Solaryum ile bronzlaşma,
Ultraviyole ışınları, doğal ve yapay kaynaklar
Kanser ilişkisi ile ilgili güncel bilgileri ve korunma yollarını paylaştık, daha ayrıntılı sorularınız için bana
www.erolerguler.com sayfasından ulaşabilirsiniz.
Bu blogu beğenip paylaşmanız dileğiyle yeni konularda buluşmak üzere sevgi ve saygılar
youtube videolarım için https://www.youtube.com/channel/UCEb92gSHfD_DQSx7Mk5PnqQ